4. ikasgaia:
Erdi Aroko musika:
baladak

 

PATXO: Erdi Aroko musikaz mintzatuko gara orain. Musika errebeldiatik sortu zen. Ondorioz, gure musika, oro har, errebeldea izan da beti, boterearen kontrakoa. Erdi Aroko musika, horren adibide ederra da.

MIKEL: Entzun dezagun segidan, 1135ean, Zugarramurdin, Vianako Printzeak eta Zugarramurdiko herriak Inkisidore Jaunari eskaini zioten kanta.

PATXO: Martinez doktoreak egingo du Vianako Printzearena, musikariak Zugarramurdiko herria izango dira eta ni Inkisidore jaun txit gorena.

 

Musika hasten da “Terutxoren Kanta” melodiarekin.

 

KORUA: Inquisidore jaun txit gorena,

MIKEL: Zein ederra den, zein handia,

KORUA: andreak sutara botatzea,

MIKEL: zeregin ondrau eta noblia.

KORUA: Lanbide itsusi eta zikina

MIKEL: benetan da sorginkeria.

KORUA: Jakin zazue, sorginak berez

MIKEL: infernuko piztiak dira.

KORUA: Ez du existitzen inon ere

MIKEL: gizaseme gaiztoagorik.

KORUA: Niregogoa betetzekotan

MIKEL: erraustuko nituzke errotik.

KORUA: Su geldoan erreko nituzke

MIKEL: sufritu dezaten gogotik.

KORUA: Apezpiku ta noble jendea,

MIKEL: egun ona opa dizuet nik.

KORUA: Ta inkisidore jaun gorena,

MIKEL: ez dago zu baino handiagorik. Kanta bukatu da.

PATXO: Zer iruditzen? Kanta errebeldea da?

MIKEL: Ez du ematen, ez?

PATXO: Ah..., lagunak, Erdi Arokoak agian gutxiago dutxatuko ziren, baina tontoak ez ziren.

MIKEL: Vianako Printzearen bertsoak isilarazi egin zituzten, batek daki nola.

PATXO: Bere mikrofonoa muteatuz. Entzun dezagun.

 

Musika hasten da berriro. Baina oraingoan, korua baino ez dugu entzuten.

 

KORUA:

                        Andreak sutara botatzea,

                        lanbide itsusi eta zikina.

                        Jakin zazue, sorginak berez,

                        ez du existitzen inon ere.

                        Nire gogoa betetzetzekotan,

                        su geldoan erreko nituzke

                        apezpiku ta noble jendea,

                        ta inkisidore jaun gorena.

 

Kanta bukatu da.

 

MIKEL: Beharbada baten batek pentsatuko du hau ezinezkoa dela, alegia, Erdi Aroan ez zegoela mikrofonorik.

PATXO: Norbaitek hala pentsatzen badu, igo dadila hona eta bota dezala teoria hobeago bat.

 

Zain geratzen dira.

 

PATXO: Inor ez, beraz, aprobatuta geratzen da mikrofonoaren teoria.

MIKEL: Eta sexuari buruz? Zer uste duzue, Erdi Arokoak errebeldeak zirela sexu kontuan ere?

PATXO: Ba eztabaidak daude. Jendea ez da ados jartzen auzi horretan. Jarri dezagun adibide bat eta zuek atera ondorioa.

MIKEL: Aialako bailaran Isabelatxu izeneko andre gazte bat bizi zen, bere senarrarekin. 1267 urteko maiatzean, senarra bidaia luze bat egitera joan zen, Isabelatxu bakar-bakarrik utziaz. Hau da gertakari honi buruz konposatu zen balada.

 

Musika hasten da. “Isabelatxu” doinuarekin. musikariek korua egiten dute eta mikelek eta patxok bukatzen dute estrofa bakoitza.

 

KORUA:

                        Senarrajoan da urrutira ta

                        Isabelatxu gaixoa

                        etxean dago bakar-bakarrik

PATXO ETA MIKEL:

                        hasperen eta aieneka

KORUA:

                        Gizonik gabe, ahaiderikga.be,

            bakardade gordinean,

            etxea handi geratzen zaio,

PATXO ETA MIKEL:

                        orain badabilpenetan

KORUA:

                        Kontsolatzera joan beharko zaio

                        fraide zintzo bat etxera, zeren tristura eta samina

PATXO ETA MIKEL:

                        sentitzen du barrenean

KORUA:

                        Fraidea joan da prestu eta bizkor

                        astotxo baten gainean.

                        Heldu da azkenik, hamalau legoa

PATXO ETA MIKEL:

                        korritu eta ondoren

KORUA:

                        Iritsi eta, jo dufraideak

                        Isabelatxun atean.

                        Atea ireki etafrailea

PATXO ETA MIKEL:

                        barreneraino sartu da

KORUA:

                        Fraidea ikusi ta Isabelatxu

                        bihotz-bihotzezpoztu da.

                        Andere gaixoari gogoa

PATXO ETA MIKEL:

                        berehala altzatu zaio

KORUA:

                        Otoitz egiten aritu dira,

                        errosario santua

                        hainbat alditan errepikatuz,

PATXO ETA MIKEL:

                        guztira bospasei aldiz

 

Une honetan, kanta betean, patxo eta mikeli kantaren partiturako orriak erortzen zaizkie lurrera. Orriak jasotzen dituzte, baina nahastuta geratu dira.

 

KORUA:

                        Bukatu eta, Isabelatxuk,

                        eskuan musu eman dio.

                        Eta gure fraile zintzoari

PATXO ETA MIKEL: berehala altzatu zaio

KORUA: Fraidea jator eta esker onez

PATXO ETA MIKEL: barreneraino sartu da

KORUA: Isabelatxuk, kontsolaturik,

PATXO ETA MIKEL: sentitzen du barrenean

KORUA: Lehen tristerik zegoen baina

PATXO ETA MIKEL: orain badabil penetan

KORUA: Fraidea une hortan badoa

PATXO ETA MIKEL: hasperen eta aieneka

KORUA: Kanpora irten da izerdi patsez

PATXO ETA MIKEL: korritu eta ondoren

KORUA: Bihar berriro egingo dute

PATXO ETA MIKEL: guztira bospasei aldiz.