Deustuko Zubia argitaletxekoak “Bazen behin... gutxi gorabehera” liburua saltzera datozkigu oraingoan Kanpingagsen bidez. Ipuin tradizionalen azalpen aldrebesa egiten dute protagonistek. Euskaraz eta gaztelaniaz prestatu dute antzezlana.

      Bazen behin Edurne zuri izeneko neskatila eder bat. Egun batean, baina, bere ama-ordeak etxetik bota eta basoan ezkutatu behar izan zuen gaixoak. Gaua heltzear zela, txokolatezko etxe batekin egin zuen topo erreka bazter batean eta gerturatu orduko hiru txerritxok zabaldu zioten atea... edo zazpi antxume ziren? Denok entzun izan ditugu txikitan Grimm anaien edo Hans Christian Andersenen ipuinak. Ezagutzen ditugu Loti ederra, Mari Errauskin, Pinotxo edo Txanogorritxu pertsonaiak, baina sarri ez dugu ipuina ondo gogoratzen, edo bata bestearekin nahasten dugu. Jendeak ipuinekin duen anabasak umorez har zitezkeela pentsatuta erabaki zuten Kanpingagsekoek Patxi Barcoren zuzendaritzapean “Bazen behin... gutxi gorabehera” antzezlana muntatzea.

      Shakespeareren obrak eta Biblia osoa saldu ondoren gure haurtzaroko ipuin hunkigarrienen bilduma dakarte Deustuko Zubia argitaletxekoek. Enpresan, baina, aldaketak izan dira eta oraingo honetan argitaletxeko nagusien hiru semeek hartu dute erreleboa. Joseba Apaolaza eta Patxi Barco aktoreek jokatzen dute anaia zaharrenen rola eta Asier Hormazak, berriz, gaztearena. Azken horri egokituko zaizkio antzezlaneko pertsonaia femenino gehienak. Hiru anaien artean ipuin tradizionalen interpretazio berezia egingo dute, beti ere argitaletxeak kaleratu berri duen liburua saltzeko xedez. Emanaldi batzuetan Niko Lizeaga, Ramon Ibarra eta Kandido Uranga aktoreek ordezkatuko dituzte aurreko hirurak.

      Joseba Apaolazak azaltzen duenez, hasieratik ikusi zuten ipuinak material egokia izan zitezkeela antzerki testu komiko bat sortzeko: “Nahiko ezagunak izan arren, zalantza asko izaten ditugu askotan ipuinak kontatzerako garaian. Horregatik, gure lan estiloarekin jarraitu ahal izateko, egokiak zirela pentsatu genuen”.

      Hari beretik tiraka

      Bere garaian Tanttakak eszenaratu zuen “Shakespeare osoa... gutxi gorabehera” eta Kanpingagsek iaz estreinatutako “Biblia osoa... gutxi gorabehera” Reduced Shakespeare Company-k sortutako testuen moldaketak izan ziren. Oraingo honetan, ordea, testu original batetik abiatzea erabaki dute. Euskal Telebistako Sorginen Laratza saioko gidoigile Oscar Terol, Kike Diaz de Rada eta Nagore Aranbururen laguntza izan dute horretarako. Jatorrizko testua gaztelaniaz idatzi zuten, eta ondoren, Ritxi Lizartzak euskaratu du. Hizkuntza aldaketarekin zenbait pasarte ere moldatu behar izan dituzte, gaztelaniazko zenbait hitz-jokok euskaraz ez baitute zentzurik. Taldeko kide eta aktoreak onartzen du, oraindik ere lana ez dagoela guztiz finduta: “Estreinatu berri dugu eta oraindik ere egokitu beharra dago”.

      Aurreko lanetan bezala, antzezlanaren muina jolas eta gagez osatuta dago. Klownetik gertu dago aktoreen lana. Honetan, ordea, erritmoa askoz ere geldoagoa da eta bakarrizketetarako tarte gehiago dago. “Antzezlan honetan algara ez da hainbeste mantentzen. Estilo aldetik badira askoz intimistagoak diren memento batzuk”, dio Apaolazak. Dena dela, taldekideen iritziz fidel eutsi diote sorrerako helburuari: “Shakespearerekin bide bat zabaldu genuen eta eutsi nahi izan diogu”.

      Ipuinetik ipuinera Pinotxok, Hamelinek, Aladinek eta beste hainbatek inoiz egokitu ez zaizkien egoerei aurre egin beharrean ikusiko dute euren burua. Edurne Zuri ipuineko protagonistak, esaterako, Freuden psikoanalisiaz ere azter daitezkeela frogatuko dute liburu saltzaile xelebre hauek.

      Espazio eszenikoari dagokionean, besteak beste Moma Teatrerekin lan egin duen Joan Reig eszenografoak egin du diseinua. Taula gainean kuboz osatutako horma bat ageri da, eraikuntzako haur-jolas erraldoia iradokiz. Ipuin ezberdinen hizkiak inprimatuta dituzten kuboak eszenen arabera piztu eta itzali egiten dira. Jantziak eta argiak ere Reigk diseinatutakoak dira.

      Joan den urtean sortu zen konpainiak egun “Biblia osoa... gutxi gorabehera” aurreko antzezlana eskaintzen ere dihardu, euskarazko eta gaztelaniazko bertsioetan. Bietan aktore lanetan dabilen Joseba Apaolazak jada nabaritu ditu lan erritmo honen eraginak: “Memento honetan lau bertsio dauzkat buruan eta disko gogorra bete-bete eginda daukat. Pentsa, ez ditut duela hiru hilabete ikusitako pelikulak gogoratzen!”, dio irribarre batekin.

      “Bazen behin... gutxi gorabehera” ikuskizuna Madrilgo Fila Siete SL ekoizpen eta banaketa etxearekin batera eszenaratu du Kanpingagsek, eta honenbestez Euskal Herritik kanpo taularatzeko aukera dute: “Biblia osoa, esaterako, Euskal herrian bakarrik egin dugu eta badugu gogoa lan berri honekin kanpora irteteko”. Horren aurretik, Euskal Herrian ikusi ahal izango da komedia hau Oiartzunen, abenduaren 3an Erandion, eta 12an Billabonan, guztietan euskaraz.

Patxi Barco:
“Niretzat antzerkia ekintza ludikoa da”

 

      Azken aldian Patxi Barco maiz azaldu da komunikabideetan, batez ere aurtengo Zinemaldian berak zuzendutako “El final de la noche” filma estreinatu duela-eta. Barcok, ordea, urte mordoa darama antzerkiaren munduan. Hogei urteko ibilbidean aktore jarduteaz gain, antzerki, zine eta telebistarako hainbat ekoizpenetan zuzendari aritutakoa da.

      Telebistak azken boladan hartu duen norabidea ikusita, ba al du salbaziorik?

      Salbaziorik? Ez dut uste. Esponsorrek agintzen dute gaur egun. Programa arrosak eta eskandalua dira nagusi. Gero eta ordinarioagoa izan, orduan eta arrakasta aukera gehiago duzu. Lehen ez ziren hain garrantzitsuak telebista audientziak. Zuzendaritzak hala erabakiz gero, programa batek parrillan iraun zezakeen. Gaur egun, aldiz, telebista produktu zenbaitek arnasa hartzeko aukerarik ere ez dute.

      “El final de la noche” zure lehen film luzea estreinatu berri duzu, zer moduzko esperientzia izan da?

      Film labur pare bat egina nuen aurretik, baina noski, zinea egitea ez da gauza bera. Oso bitarteko gutxi daude egun filmak egiteko, denbora oso laburrean egin behar izaten dira eta gero, gainera, industria estatubatuarrarekin lehiatu behar. Munduko edozein lurralde txikiren barne produktu gordina izan daitekeen diru kopuru bera gastatzen dute film bat egiteko, eta ondoren, zinema guztiak euren jabegokoak dira. Errealitate honetan lanean aritzea oso zaila da. Dena den, oso pozik nago eginiko lanarekin.

      Zein da zure aburuz egun antzerkiak izan behar duen funtzioa?

      Antzerkia ez da aurretik erabakitzen den ekintza bat. Gizakiak, sortu zenetik, behar-beharrezkoa izan duen zerbait da. Nire ustez antzerkia gizakiak bere-berezkoa duen zerbait da.

      Eta zer da Kanpingags?

      Ekoizpen zentro gisa funtzionatu nahi duen zerbait. Burujabe izateko asmoz negozio honetan bizitza osoa daramagun lau pertsonek osatu genuen. Kanpingagsekook komedia egin nahi dugu, azken batean, horixe delako dibertigarrien zaiguna.

      Antzerkia batzuetan kulturaren izenean egiten da, edo derrigorrean egin behar den zerbait izango balitz bezala...ez, ez! Niretzat antzerkia ekintza ludiko bat da, funtzionatzen duenean jende askok gozatzeko beta ematen duen ekintza ludikoa.

      Zertan zabiltza orain?

      Kanpingagsekoekin datorren urterako beste proiektu bat prestatzen ari naiz eta telebistarako telesail bat egiteko asmoa ere badago. Bitartean, datorren film luzerako gidoia idazten dihardut. Ea datorren urtean zortea dugun. Honi jarraipena eman behar zaio, bestela ez du zentzurik.