“Zaborra gizateria baino pauso bat haratago dago. Are gehiago, zergatik dago gizakumerik munduan? Norbaitek egin behar zuelako zaborra”. Halaxe justifikatzen du Theodor Zakarrek gizakiaren existentzia. Lionel Zabor lagunarekin batera zaborraren kamioia noiz etorriko zain dago eta, noski, bitarte horretan gogoeta mordoa egiteko astia du. Bilboko zabor edukinontzietan bizi diren pertsonaia bitxi bezain hunkigarri hauek laino toxiko bilakatu aurretik gauza ugari dute aldarrikatzeko.

      Gizakiaren tentelkeria du funtsean mintzagai Maskaradak aurkeztu duen azken lanak. “Kontenedore baten istorioak” idatzi, zuzendu eta antzeztu duen Patxo Telleriak zabor bilakatzeak gizakiaren hainbat portaera beste prisma batetik begiratzeko aukera eman diela iritzi dio: “Denok daukagu zaborrarekin nahi baino harreman estuagoa. Askotan zabortegia hirien talaia izaten da. Esan iezadazu zein zabor botatzen duzun eta esango dizut nolakoa zaren”.

      Maskaradaren azken lana umorez zipriztinduta dago hasieratik amaieraraino eta, beraz, ikusleak irribarrea hortzetan duela jasotzen du lana. Bi protagonistek munduari buruz duten ikuspegiak publikoa hausnartzera gonbidatzen duten isiltasun tarteak ere eragiten ditu. Jokin Oregirekin batera aktoreen lana zuzentzeaz arduratu den Aitor Mazoren aburuz, ikuskizun honetan egiten den umorea erromantiko lez defini daiteke “eta umore hori ez da, inolaz ere, gaur egun modan dagoena. Beharbada ez da sekulako barre algarak botatzeko ikuskizuna, duen umorea fina delako”.

      Esketx formula

      “Kontenedore baten istorioak” ikuskizunak errealitatea eta fantasia nahasten ditu, antzez estilo ugari ukituz. Aitor Mazok dioenez, errealitatearen sartu-irtenekin jolasten duen antzerkia aspaldidanik dute gustuko “gaztetan barneratu genuen estiloa da. Kataluniako Dagoll Dagom bezalako taldeak Euskal Herrira etortzen zirenean hasi ginen halako antzerki irreala gustuko izaten”. Jolas horrek oholtza gaineko bi pertsonaiak konplexu bilakatzen ditu, hutsaltasunetik sakontasunera oharkabean jauzi eginaz.

      Jose Ibarrolak sortutako eszenografia biziak Bilboko bi zabor edukinontzi aurkezten dizkigu, Lioner Zabor eta Theodor Zakarrek sailkapen plantara joan aurretik duten bizilekua, hain zuzen ere. Bi pertsonaia hauek euren patua zein den garbi dute itxuraz, baina zabor kamioiaren etorrerak ernegatu egiten ditu nolabait: “Nire pertsonaiak ipurdian petardo bat dauka, ez dago lasai —dio Telleriak—teorian onartua du zaborra izatea ona dela. Sakonean, baina, sekulako ezinegona du. Horrexegatik da eztabaida sortzen duena”. Mikel Martinezek gorpuzten duen Lionel Zakar pertsonaiak, aldiz, nahiago du berehala usteldu eta galdera metafisikoak alde batera uztea, hasieran behintzat.

      Patxo Telleriak eta Mikel Martinezek oso ondo menderatzen duten esketx formula darabilte Maskaradaren azken lan honetan ere. Esketx guztiak, ordea, istorio nagusiago batek biltzen ditu: “Esketxekin lan egiteak arrisku bat du: erritmoa laua gelditzearena. Horregatik pertsonaiak hezur-haragizkoak izatea nahi nuen, ikusleak ikusmina izan zezan hauei gertatzen zitzaienaz”, dio lanaren idazleak. Edukinontzietako pertsonaiek edozein gaien inguruan eztabaidatzen dute eta euren ideiak indartzeko egoera ezberdinak antzezten dituzte. Hala, futbol zaleak, udaltzainak, obretako langileak edo politikoak ez dira Theodor-en eta Lionel-en iritzi kritikoetatik libratzen.

      Muntaia egitean atal guztien arteko oreka eta erritmoa zaintzea izan da lanik konplexuena: “Sarritan ikusten ditugu neurria falta duten antzezlanak. Nik izandako esperientzietan zuzendariengandik ikasi dudana horixe izan da: neurria duen antzezlanak bere kabuz gora egiten duela. Horixe egiten saiatu naiz ni”, dio Aitor Mazok.

Patxo Telleria

 

      Benetako kasuak

      Bizitza errealean gizarteak hondakin bilakatu izan dituen zenbait pertsonekiko begirunea ere erakutsi nahi izan du Maskaradak. Ikuskizunaren zenbait mementotan bi pertsonaiek hauen oroimenagatik topa egiten dute. “Bilbon oso ezagunak izan diren pertsonaia zokoratuak existitu izan dira. Hauek gogora ekartzeko gogoa. Omenaldi txiki bat da”. Hala, memento batez, maitasunak zoratu zuen Arrekibarreko Eroa, Madriles erromes alkoholikoa edo kartelarekin Bilboko kaleetan ibiltzen zen langabetuaren miseriak protagonista bilakatuko dira. Izan ere, gaurko gizarteak sailkapen plantetara heltzen ez diren hondakin mota askotarikoak sortzen ditu krudelki.

      “Kontenedore baten istorioak” obra, dena den, ikusleari tarte atsegin bat igarotzeko proposamen bat da, Maskaradaren antzezlan gehienen antzera. Umore garratza dastatzeko aukera bikaina. Behin euskaraz estreinatuta gaztelerazko bertsioa moldatzeari ekingo dio Bilboko taldeak.

 

      Nola eman zenuen antzerkia idaztearen urratsa?

      Oso prozesu naturala izan zen niretzat, Maskaradan nenbilenean jada zenbait testu moldatzea egokitu zitzaidalako, eta oso gustura egiten nuen gainera. Orain, esaterako, gehiago sentitzen naiz idazle, aktore baino. Idazteak askatasun gehiago ematen dit, hobeto espresatzen naiz, zoriontsuago egiten nau. Era berean, aspaldian konturatu nintzen ez naizela beste munduko aktore bat, aktore arrunta naizela, alegia.

      Literatotzat duzu zure burua?

      Ez. Sekula ez dut sentsazio hori izan. Duela gutxi Alfonso Sastreri elkarrizketa batean irakurri nion geurea ez zela literatura “parlatura” baizik eta ni ere ados nago horrekin. Arrisku handia dago nahasteko. Antzerkia idaztea pertsonaien ahotan testu bat jartzea besterik ez dela pentsatzen duen literato asko dago, eta ez da hori bakarrik. Dramaturgiak baditu beste lege batzuk, zinema edo telebistarekin askoz ere zerikusi handiagoa dutenak. Literaturan nahi bezain beste luza dezakezu memento bat inspiratua zaudelako, antzerkian ez. Antzerkian erlojua dago, denbora eta erritmoa.

      Umorea ezinbesteko tresna duzu...

      Bai. Orain arte ez naiz sartu tragedia edo gauza serio bat idaztera. Izan ere, antzerkiaren mundua ez da joria, produktu bat egitean oso kontuan izan behar dituzu ondoren hau zabaltzeko izango dituzun zailtasunak. Halako aukera murritzekin komedia egiteak nolabaiteko ziurtasuna ematen dizu, tragedia bat eginda lana estreinatu ere ez egiteko arriskua baituzu. Gainera nire ustez komedia askoz ere hobeto egokitzen zaio antzerkiari.

      Ba al duzu buruan beste istoriorik?

      Kanpingags konpainia sortu berriak bere lehenengo lanean, “Biblia guztia gutxi gorabehera”ren testuan laguntzeko eskatu dit eta, beraz, horri ekingo diot ezer baino lehen.