Hika Teatroak 35 urte bete ditu. 1989an sortu zuten bederatzi lagunek, baina 2005ean Agurtzane Intxaurraga bakarrik geratu zen konpainiaren gidaritzan. Harrezkero atsedenik gabe jarraitu du lanean, arte eszenikoek gure gizarteko arazoak ulertzeko modu berezi bat ematen dutela sinetsita. Berarekin hitz egin dugu konpainiaren ibilbideaz, kultura kontsumitzeko modu berriez, arte eszenikoen erronka nagusiez, 35 urte eszenara begira dokumentalaz eta urrian estreinatzekoa den Zorretan antzezlanaz, besteak beste.

      Zer da Hika Teatroa, eta nola jaio zen? Zein dira bere jardunaren zutabe nagusiak?

      1989an sortu zen. Garai hartan Antzerti zegoen Donostian, Euskadiko Arte Dramatiko Zerbitzua. Kultura Sailaren mende zegoen, ez Hezkuntza Sailaren mende, baina eskola zen, eta denetarik ematen genuen bertan; bost ordu egunean, hiru urtez. Hirugarren maila amaitu aurretik erabaki genuen Hika sortzea.

      Antzerki zuzena egin nahi genuen, gertukoa, gaztelaniaz “teatro de tú a tú” esango genukeena, eta horregatik jarri genion Hika izena, hika-zuka jokoan oinarrituta. Freskoa eta gertukoa publikoarentzat, horrela definitzen genuen hasieran gure jarduna. Eta uste dut hori mantendu egin duela Hikak, bere izaera sozialarekin eta helburuekin batera: gizartearen egia erakustea, antzerki garaikidea egitea, momentuko arazoez hitz egitea…

      Denboraren joanean, estilo asko probatu ditugu eta publiko-mota ezberdinentzako lanak egin ditugu —helduentzat, familientzat...—, etiketetatik pixka bat aldentzeko ere.

      Kalean hasi ginen, eta gure lehen ikuskizuna Eta ohea egin gabe izan zen. Lau bikote, bakoitza bere ohearekin, kaletik, etxe bila. Orain 35 urte izan zen hori, eta ikuskizun hark gaur harrera ezin hobea izango luke; izan ere, arazo horrek hor jarraitzen du oraindik. Gerora etorri zen Chaplin Tropela, antimilitarismoaz hitz egiteko. Alegia, une bakoitzean barrena mugiarazi diguten gaiei heldu diegu. Hori bai, ni beti saiatu izan naiz antzerki garaikidea egiten, kontzeptuala, naturalismotik apur bat urruntzen dena, poetikoa, eszenografia handiak erabili gabe estetikari garrantzi handia ematen diona.

      Alde horretatik, Hikak bere zigilua dauka. Uste dut egiten duguna autore-lana dela beste ezer baino gehiago. Urte hauetan guztietan bere nortasun propioa eraiki du, dramaturgia berriak, euskara eta berdintasuna ikur bihurtuta. Batzuetan jendeak kanpotik esaten dizu “Antzematen da Hikarena dela”, eta horrek onerako harritu egiten zaitu.

      Nork osatzen du Hika Teatroa?

      Nik beti pluralean hitz egiten dut, baina, berez, Hika, enpresa gisa, neu naiz momentu honetan. Bederatzi hasi ginen, eta, gutxinaka, modu oso naturalean, jendea uzten joan zen, eta 2005etik neu bakarrik nago. Baina lankideak ditut, niretzat ezinbestekoak aurrera egiteko. Urte asko daramatzat Asun Etxeberriarekin, eta, Nagore Martinezek gutxiago daraman arren, biak ditut oso-oso etxeko. Halere, une latz edo erabakigarrietan, azken erabakia hartu behar denean, alegia, ardura nirea bada ere, enpresaria neu naizelako, erabaki guztiak beraiekin partekatzen eta hausnartzen ditut, oso modu transbertsalean.

      Arlo kreatiboari dagokionez, oso osasuntsu dago Hika, eta hala sentitzen dut, baina, estruktura aldetik, gainontzeko guztiak bezala, beti dago hari batetik zintzilik. Alde horretatik urteotan ez dugu askorik aurrera egin, alderantziz. Arte eszenikoak une oso zailak bizitzen ari dira. Egun, bi edo hiru langile dituen estruktura bat ezin da emanaldietatik bakarrik bizi, eta dirulaguntzekiko mendekotasun handiegia daukagu. Horregatik, dibertsifikatu egiten gara, eta lan arlo desberdinak irekitzen ditugu. Baina horrek zer dakar? Gu, adibidez, hiru gara enpresan, baina ekonomia hori, gehienetan, nik sortzen dudan lanak mantentzen du. Beraz, zenbat eta gauza gehiago jarri martxan, auto esplotazioa handiagoa da. Egungo sistemarekin ez da erraza oreka lortzea.

      35 urteko ibilbidean, 36 antzezlan sortu dituzue, baina, horrekin batera, beste hainbat proiekturen zuzendaritza artistikoaz ere arduratu zarete. Zuen webgunean ageri diren kolaboratzaileen zerrenda ia amaigabea da. Auzolana eta lan kolektiboa oso garrantzitsuak izan dira beti Hika Teatroarentzat, ezta?

      Bai, ni baserriko umea naiz, eta auzolana izan da umetatik irakatsi didatena; lan kolektiboan sinesten dut. Hori dela eta, gogorra egiten zait ikustea zein indibidualista bihurtu garen.

      Niretzat arte eszenikoak espazio libre bat dira, askea eta kolektiboa. Kolektiboa erdigunean dago beti. Gure lanak hori dauka: ez da zuzendari edo aktore baten lana bakarrik. Talde ikaragarri bat dago atzean, eta denak dira osagarriak eta beharrezkoak une askotan. Inoiz gertatzen da aktore bat gaixo egotea eta, halere, lanera joatea, emanaldi bat egitera. Presio hori badago. Pieza batek huts egiten badu, beste guztiak erortzen dira. Beraz, gure lana guztiz kolektiboa da, eta pieza bakoitza da garrantzitsua.

      Zer eta nola kontatu nahi duzun erabakitzea eta hori oholtzan ondo defendatuko duten aktoreak aukeratzea ezinbestekoa da, baina horri laguntzen dion guztia ere oso garrantzitsua da: argia, soinua, jantziak… Askotan, kontatu nahi duzuna jada kontatuta dago, eta, kasu horretan, kontatzeko moduan dago balioa, eta hori lan kolektiboaren emaitza da. Horrez gain, beste ikuspuntu bati helduta, arte eszenikoak topaketa dira, sortzaile-taldearen eta publikoaren arteko topaketa kolektiboa, elkarrizketa eta gogoeta eragingo dituena. Elkarren arteko lotura eta konpromisoa. Hamaika arrazoi, kolektiboa defendatzeko.

      Oso antzezlan ezberdinak egiten dituzuen arren, poesia bisuala eta errebeldia eszenikoa uztartzen dituzte oro har zuen ikuskizunek, eta gai sozialak oso presente izaten dituzue. Tonbola (2020) da horren adibide argia.

      Tonbola antzerki politikoa da. Lehen komentatzen nuen bezala, gaiak egungo gizarte honetatik ateratzen dira, eta, Tonbola egitea erabaki genuenean, orain bezala, migrazioaren arazoa oso presente zegoen, arazo sistemikoa delako.

      Nire ustez, arte eszenikoek, entretenitzeaz gain, gure gizarteko arazoak ulertzeko modu berezi bat ematen dute, ikuspegi artistiko batetik betiere. Beraz, zerbait sortzera goazenean, beti ingurura begiratzen dugu, eta oso kontuan izaten dugu gu zerk mugiarazten gaituen. Zentzu horretan, Hikaren jarduna oso argi definitu daiteke antzerki politiko eta sozial bezala, entretenitzearekin batera gogoetarako bideak zabaldu nahi dituelako.

      Niretzat eszenatokia errebelde eta aske izateko gunea da. Aukera ematen dit jaso dudan heziketagatik, lotsagatik... agian eguneroko bizitzan egiteko gauza ez naizen hori egiteko. Eszenatokiak askatasuna ematen dit ni neu izateko modu basatian, ni neu topatzeko eta aske sentitzeko.

      2021ean, Oinkari Dantza Taldearekin elkarlanean, Gazte sortu zenuten, kaleko dantza ikuskizun gaztea, gazteekin egina. Gazteengandik ere badago zer ikasia, beraz. Aldiz, haiengana iristeko zailtasuna da kulturaren arloan maiz aipatzen den gaietako bat. Zer iritzi duzu?

      Sortzaile gisa, Gazte, bereziki, opari bat izan da. Hasi ginenean, pandemia garaian, 17 eta 24 urte bitarteko hamar gazte ziren, eta ikerkuntza-laborategi batekin abiatu ginen. Beraiengandik hasi nintzen sortzen. Apur bat lehenago zuzendu nuen Lourdes Iriondori egin zitzaion omenaldia (Ez gaude konforme. Lourdes eta hamaika lore), eta “Zerekin ez gaude konforme?” galderarekin hasi ginen lanean. Handik gutxira, gauza oso interesgarriak hasi ziren sortzen. Konfiantza hartu zutenean ezin ziren isildu, eta benetako elkarrizketa bat ematea lortu genuen, zeren nik ere, Eneko Gilekin batera (hiru belaunaldi batera), ikuskizunaren parte izaten amaitu nuen. Besteak beste, gazte haiek gazte sentiarazi ninduten, haien taldeko, aldiro. Eta, gainera, gazte askok ikusi zuten Gazte, ez behin, batzuk birritan ere bai, eta hori gaur egun esperientzia ikaragarria da. Gazteei ahotsa eman eta gazteak erakarri!

      Hemen inoiz ez da erraza izan gazteak antzokira erakartzea. Hurbildu direnek gurasoen eskutik egin dute. Duela urte batzuk 11 urte arte gutxi gorabehera lortzen zen, orain, aldiz, 8tik gora oso zaila da ume bat ikustea. Gainera, egun kultura kontsumitzeko moduak aldatu egin dira; orain, beste abiadura batean bizi gara. Arte eszenikoek ez daukate abiadura hori. Saiatzen ari gara batetik eta bestetik gazteengana iristen, baina orokorrean ez dugu lortzen. Zer egin? Ez da erraza, baina itxaropena dut presentzialtasunak, topaketak horrek, kolektibotasunak, irabazten bukatuko duela.

      Gainera, iruditzen zait hemen, Europako iparraldeko beste herri batzuekin alderatuta, arte eszenikoak periferikoak izan direla beti, zerbait marjinala. Uste dut hezkuntzatik hasi behar dela publikoa sortzen, ume-umetatik ohitu behar dela jendea. Jaiotzen garenean ez dakigu irakurtzen; ikasi egin behar da, eta horretarako ezinbestekoa da irakurzaletasuna bultzatzea. Gauza bera egin behar da arte eszenikoekin; gizartean ez daude presente. Aldiz, oso presente dago kirola. Ezin da konparatu, baina ikasketa-prozesu bat da, eta hemen, zoritxarrez, ez da horren alde apustu sendorik egiten.

      Nik hiru seme ditut, eta saiatzen naiz haiengan arte eszenikoekiko interesa sortzen, baina kosta egiten zait. Mugikorra daukate eskuetan, eta mugikor horretan mundu oso bat presente. Arriskua da begiekin ingurura begiratzea ahaztea eta mundua pantaila horretatik bakarrik ikusten asmatzea. Dena den, goian aipatu bezala, antzerkiak daukan presentzialtasunari eta gorputz-azalarekin lan egiteko gaitasunari esker, itxaropena dut gaindituko dugula egoera hau ere.

      Uste dut ekitaldien garaian bizi garela, eta, pandemiaren ostean, terrazen garaian. Terrazek hartu dute kalea. Oso gogorra da kale-antzerkia egitea ondoan terraza batzuk dituzula. Iruditzen zait pandemiaren ondoren kale-antzerkia kontsumitzeko modua bera ere aldatu egin dela. Lehen jendea antzerkia ikustera hurbiltzen zen; orain, ematen du terrazatik ikusi behar dela.

      Asko begiratzen diot futbolari. Mundu horri erreparatzen diodanean, pentsatzen dut: “Zer da hau?”. Iruditzen zait jendeak erromatar zirku bat behar duela bere ezinak bideratzeko, pandemiaren ondoren, batez ere, gure amorrazioak inoiz baino gehiago oihuka adierazten ditugula. Arte eszenikoek arreta, gogoeta eta elkar entzutea eskatzen dute, beste modu bat azken finean, eta modu hori askoz ere intimoagoa eta besteekiko begirunetsuagoa da nire ustez.

      Bitartekaritza- eta sentsibilizazio-programak ere garatzen dituzue, adibidez, Lezoko Udalarekin.

      Bai, Lezoko Udalarekin bigarren urtez jarri dugu martxan “Lezo Eszena” proiektua, sentsibilizazioa, bitartekaritza eta publiko berriak sortzea helburu dituena. Iaz oso ondo joan zen.

      Hiru lan-lerro ditu: “Txalostean” solasaldiak dira lehenengoa. Lezon dantza- eta antzerki-emanaldiak egiten diren aldiro, solasaldiak gidatzen ditut publikoaren eta artista-taldearen artean. Modu poliedriko batean arte eszenikoen mundua ezagutzeko aukera ematen diote publikoari. Ez dugu sormen-prozesuaz bakarrik hitz egiten; asko hitz egiten da banaketaz, ekoizpenaz, testuen lanketaz... Iaz oso ondo joan ziren, eta aurrera jarraitzen dugu.

      Bestetik, sortzaile gazteen lana ikusarazteko, antzerki-testu laburren lehiaketa jarri genuen martxan iaz. Amaieran, azken sei finalistekin irakurketa dramatizatuak egin genituen, festa giroan. Baldintzak ziren sei testu finalistetatik lau gutxienez euskarazkoak izatea eta bi gutxienez 35 urtetik beherako egileenak. Giro ederra sortu zen; gazte asko bertaratu ziren. Denetarik egon zen: egile berriak, eskarmentu handiko egileak... Modu batean Lezo martxan jarri dugu arte eszenikoei lotuta. Ea aurten zer gertatzen den, espero dut testu asko jasotzea. Une honetan irekita dago bigarren edizioan lanak aurkezteko epea.

      Ikusle fidelak saritzea da hirugarren lerroa. Horientzat sari berezi bat egongo da urriaren 5ean egingo den kale-jaialdian. Bi sarrera zozkatuko dira hiriburu bateko antzokiren batera joateko.

      Hau guztia aukera ederra da guretzat ere, Lezoren parte sentitzeko, eta iruditzen zait lezoarrak ere gustura daudela iazko emaitzak ikusita. Publikoarengana gerturatzeko eta kulturaren demokratizazioa lantzeko ahaleginak dira. Lehen, gure ikuskizunak sortu eta azken emaitza erakustera mugatzen ginen; sektorea erakusteko eta zabaltzeko modu bat da hau, maila profesionalean sektore hau zertan den erakusteko saiakera bat.

      Atearen bestaldean du izena zuen lanik berrienak. Ate bat ireki eta gurutzatzea edo baten bati pasatzen uztea. Oso gauza sinplea dirudi, baina beti ez da hain erraza, ezta?

      Ez. Bakardadea izan zen ikuskizunaren abiapuntua; bakardadeaz hitz egin nahi nuen, bakardadeaz oso modu generikoan. Bakardade-mota asko egon litezke, eta guztiok sentitu dugu noizbait horietakoren bat. Gainera, emozio berberak eragiten dizkigu denoi: tristura, etsipena, nekea... Horretaz hitz egin nahi nuen familiari zuzendutako ikuskizun batean, testurik gabe eta zuzeneko musikarekin.

      Aurrera egiteko daukagun gaitasunaz eta munduaren edertasunaz hitz egin nahi nuen baita ere, bizi ditugun garai ilunen aurrean istorio bat kontatu edertasunetik. Ate bat irekitzea oso zaila da askotan. Norbera norbere gauzetan murgilduta egoten da, eta hortik ateratzeko pausoa ematea oso zaila da; ez da batere erraza atea zabaldu eta aurrera begiratzea. Hau oso ahalegin polita da. Oso pozik nago emaitzarekin, harrera ederra izaten ari da.

      Astigarragan estreinatu genuen, otsailean, aretoko bertsioa, eta, gero, maiatzean, Leioako Umore Azokan, kalekoa. Urritik aurrera berriro aretora itzuliko gara. Pozez gaude berriro bira hasteko.

      35 urte eszenara begira dokumentala estreinatu duzue berriki, eta, antzerkiaren munduko hainbat eragileen bidez, arte eszenikoen iraganari, orainari eta etorkizunari begiratzeko baliatu duzue aukera. Gai asko aipatzen dira dokumentalean: sektorearen prekarizazioa, euskararen erabilera, arte eszenikoen ekarpena gizabanakoari… Zer-nolako bilakaera bizi izan du euskal antzerkigintzak urte hauetan guztietan? Eta zein dira etorkizuneko erronka nagusiak?

      Hasteko, gure arte eszenikoen historia oso laburra da. Ez da gurea arte eszenikoei balioa eman izan dien herria. Urtez urte balio hori irabazten joan gara. Dokumentalean esaten den bezala, orain 35 urte dena zegoen egiteko, eta ilusioa eta lan egiteko gogoa itzela zen. Orain ere, talde berri bat lanean hasten denean, ilusio hori berbera da, baina gauza asko aldatu dira urteotan.

      Dokumentalak bi geruza ditu: batetik, Amancay Gaztañagarekin (Kamikaz Kolektiboa) eta Oihana Vesgarekin (Mari Zaunka) daukadan elkarrizketa, belaunaldi ezberdinok arte eszenikoak nola bizi izan ditugun erakusten duena, eta, bestetik, hainbat esparrutako adituen iritziak.

      80 eta 90eko hamarkadetan Gobernuak apustu bat egin zuen sektore hau ordenatzeko, eta, horretarako, enpresa bihurtzeko eskatu zigun. Europan, aldiz, elkarte izaten jarraitu zuten. Gu, hemen, enpresa bihurtu ginen. Ondorioz, sektorearen nolabaiteko profesionalizazioa etorri zen, eta ogibide berriak agertu ziren (eszenografoak, argiztatzaileak...).

      Baina 2008an sekulako krisia iritsi zen, eta horrek egundoko atomizazioa ekarri zuen sektorera. Proiektu asko sortu ziren, ez hainbeste lan-estrukturak, eta denok zaku berean amaitu genuen. Horren ondorioz, gure sektorearen lan-baldintzak okertzen joan ziren, gure lanaren balioa merkatuan gutxiaraziz, eta, zoritxarrez, prekarizazioa hazi egin zen. Ondoren, teknologien uholdean murgiltzen hasi ginen, kontsumitzeko modu berriak sortuz, gerora pandemiak areagotu egin duen joera, eta horrekin guztiarekin publiko zenbakiak gutxitu.

      Datuak oso kezkagarriak dira. SGAEk argitaratu dituen datuen arabera, Euskal Autonomia Erkidegoari dagokionez, 2008tik 2022rako tartean, emanaldi-kopurua % 29 jaitsi da eta ikusleak % 53. Bestalde, SAREAk argitaratu dituen datuen arabera, 2010etik 2021era Kontsumo Prezioen Indizea (KPI) % 21,4 igo da, eta gure katxetak, aldiz, % 4,3 jaitsi dira.

      Digitalizazioaren paradigma, kulturaren merkantilizazioa eta kulturaren balioa edo prestigio eza dira egun gure hiru “motxila” handi. Alde guztiok (pribatua eta publikoa) batu egin behar dugu analisi sakon bat egiteko eta kulturaren garapenaren estrategia bateratu bat zehazteko. Bestela jai dugu.

      Hika Teatroa, adibidez, oso osasuntsu dago sormen aldetik, 35 urte ditu, baina horrek ez du inolaz bere etorkizuna bermatzen. Arrakala ikaragarria dago politikoen diskurtso eta garatzen ari garen kultura-politika eskasen artean, adibidez. Kulturaren garrantzia goraipatzen dute diskurtsoetan, baina gero ez dago benetako politikarik sektore honen aniztasunari eta zailtasunei eusteko. Ez dago kulturari buruzko legerik, adibidez. Sektorearen etorkizuna bermatu nahi badugu, alde guztiok (pribatua eta publikoa) eseri egin behar dugu, denbora hartu behar dugu honetaz guztiaz hitz egiteko. Sektorearen jasangarritasuna baitago kolokan.

      Non ikusi ahal izango da dokumentala?

      Estreinaldia ekainaren 14an izan zen Donostiako Antzoki Zaharrean. Hantxe grabatu genuen, eta hantxe erakustea zen naturalena. Irailetik aurrera hasiko gara hedapenean lanean. Han eta hemen erakustea da gure asmoa. Adibidez, dFeria izango litzateke dokumentala erakusteko leku apropos bat, baina baita arte eszenikoei lotutako edozein bilkura edo jaialdi ere. Plataformaren batean. Nork daki. Ez da Gipuzkoara mugatzen den lan bat; EAE osoko arte eszenikoei errepasoa egiten die. Gure hasierari, gure orainari eta gure etorkizunari buruz gogoeta egiten du.

      Momentuz Gipuzkoako Foru Aldundiarekin hitz egin dugu, eta erakusten lagunduko digu. Oso erraz ikusten den lana dela uste dut. Sektoreari begira eginda dago, eta ate asko irekitzen ditu. Beharbada ez du gai bakoitzean gehiegi sakontzen. Izan ere, gai potoloak dira guztiak, eta bakoitzarekin dokumental oso bat egin liteke. Halere, gauza asko jartzen ditu mahai gainean eta gogoetarako leihoak irekitzen ditu. Gainera, ahots ezberdin asko entzuten dira, eta, beraz, oso aberatsa da. Ekoizpen aldetik proiektua xumea izan arren, bi egunez grabatu behar izan genuelako, benetan uste dut lan oso duina dela eta kontakizunak erraz eramaten zaituela. Pozik nago.

      Dokumentala proiektu handiago baten parte omen da. Zer esan nahi du horrek, zehazki?

      Hika Teatroak Kultur Atelier komunikazio- eta marketin-enpresarekin proiektu bat jarri zuen martxan. Hika beti saiatu izan da hor egoten, behin eta berriro berritzen. Berritzen zara, edo akabo. Eta ni etengabeko ikaskuntzaren aldekoa naiz, zentzu guztietan. Horregatik interesatzen zait gazteen ahotsa, ikustea gazteek zer egiten duten eta nola, eta horixe izan da dokumentalean ere gazteagoei ahotsa ematearen arrazoietako bat.

      Hika Teatroaren 35. urteurrena zela baliatuz, konpainiaren modernizazio, digitalizazio eta posizionamendurako proiektu bat jarri genuen martxan, hiru lan-lerro dituena.

      Lehena, plataforma digital bat sortzea, oraindik egiten ari garena. Hikaren ibilbide guztia hartuko du: ez bakarrik ekoizpen propioak, baita ekitaldiak, zuzendaritzak eta abar ere. Azken batean arte eszenikoen memoria historiko bat izatea da asmoa. Ikerketaren bat egin nahi duenak, adibidez, eskura izan dezan material hori guztia.

      Bestetik, bi aplikazio egin ditugu: Txalometroa da lehena. Gure emanaldiak amaitutakoan jendeak aukera izango du QR kode batekin bere iritzia emateko. Oraintxe hasi gara datuak jasotzen. Girometroa da bestea. Ni neu, pertsonalki, jasangarritasun ekologikoarekin arduratuta nago. Hain zuzen, arte eszenikoen jasangarritasun ekologikoari buruz egin nuen Kultura Kudeaketa Masterreko amaierako lana. Zer egin genezakeen pentsatzen ari nintzen, eta Girometroa sortzea pentsatu genuen, arte eszenikoen ekoizpenek eragiten duten karbono-aztarnaren inguruan hausnartzeko laguntza eskainiko duena. Oraintxe jarriko dugu webgunean, eta nahi duten konpainiek eta udalek eskura izango dute.

      Nola baloratzen duzu Hika Teatroak egindako ibilbidea?

      Uste dut Hika Teatroari ezin diodala askoz gehiago eskatu. Iruditzen zait euskal arte eszenikoetan ondo posizionatuta dagoela, erreferenteetako bat dela eta garbi duela zer eta nola kontatu nahi duen, eta, horretarako, hasieratik bere jardunaren zutabe izan diren elementuei eusten die oraindik: euskara, etengabeko bilaketa, berdintasuna, ikuspegi soziala eta publikoa beti presente izateko nahia. Iruditzen zait egiten ari dena oso duina dela, eta alde horretatik pozik nago.

      Nik eskatzen dudana da guztion artean hausnarketa bat egitea estrukturalki arte eszenikoak gizartean non eta nola dauden jakiteko, jasangarritasuna ziurtatzeko. Faltan botatzen dudana da horren modu estresagarrian sortu beharrik ez izatea. Guk gainontzeko konpainia guztiek bezala arte eszenikoak oso era estresagarrian bizi ditugu, abiadura handian, eta arte eszenikoen sormen-lanak beste hausnarketa bat behar du. Gu hasi ginenean gure prozesuek 9-12 hilabete irauten zuten. Hori orain ezinezkoa da, segundo bakoitzak dirua balio duelako eta produktua berehala geratzen delako zaharkituta. Ezin dugu, nahita ere, slow munduan lan egin. Kontziente gara abiadura moteldu beharko litzatekeela, baina, gu ere sisteman sartuta gaudenez, ekoitzi, ekoitzi eta ekoitzi ari gara, eta argi dago gurpil horretan zentrifugagailuak krak egingo duela momenturen batean.

      Gauzak ondo bidean, Zorretan ikuskizun berria estreinatuko duzue urrian. Zer jorratuko duzue lan horretan?

      Gai nagusia zaintza da. Uste dut une honetan gure gizarte modernoaren arazorik handienetako bat zaintza dela. Nork zaintzen du nor? Nola zaintzen dugu? Zaintzen uzten gara? Bizitzaren etapa ezberdinetan ezberdin bizi dugun emozioa da. Gainera, gizarte patriarkal honetan betidanik emakumeoi esleitutako lana izan den aldetik, ez zaio behar duen arreta eskaini eta egun urruti gaude irtenbide orekatsu eta normalizatu bat lortzetik, eta guztiok bizi ditugu gure kontraesanak gaiarekiko.

      Orain hiru urte Eusko Jaurlaritzak emandako dirulaguntza batekin hasi nintzen testua idazten. Gero, Hikaren 35. urteurrenaren aitzakian, testua eszenaratu ala ez zalantza egin nuen, baina testua pixka bat testatu ondoren, aurrera egitea erabaki nuen. Une honetan oso pozik nago. Momentuz bost astez egon gara sormenean murgilduta, eta taldea zoragarria da: Miren Gaztañaga, Iñake Irastorza eta Jabi Barandiaran. Uste dut oso obra konpletoa dela. Umore asko dauka, baina baita gogoetarako momentuak ere. Hika Teatroaren eta nire lanik pertsonalenetakoa izan liteke, beharbada.

      Urriaren 25ean eta 26an estreinatuko dugu Donostian, Egia kultur etxean, eta uste dut urtea biribiltzeko eta 35 urte hauek ospatzeko modu ederra izan daitekeela. Aurten esfortzu berezia egiten ari da Hika Teatroa. Gogotsu ari gara lanean, arte eszenikoak biziki maite ditugulako.

      Behin elkarrizketa batean esan nuen iaz eman niola nire buruari ospatzeko baimena lehen aldiz. Orain arte, beharbada nire heziketagatik, lotsa eman izan dit ospakizunen kontuak. Batzuek oso zabal kontatzen dute euren urtebetetzea dela, baina niri beti kostatu izan zait besteei esatea. Izaera kontuak dira. Baina iaz lagun batek komentatu zidan Hika Teatroaren 35. urteurrenarena, eta pentsatzen jarri nintzen ez dela erraza izan honaino iristea: maiz bidea malkartsua izan da; samurra ere bai, beste batzuetan, eta eskerrak. Denetarik egon da. Eta, esan bezala, bizitzen ari naizen hau guztia ospatzeko baimena eman nion nire buruari aurrenekoz.

      Aurtengo proiektu hauek benetako opari izaten ari dira sormenaren aldetik, eta espero dut Zorretan ere oparia izatea. Une honetan benetan sentitzen dut ospatzen ari naizela, gertukoekin, lankideekin eta publikoarekin. Eta horri guztiari ginga jarri eta kandelatxoari putz egiteko modu ezin hobea izan daiteke Zorretan estreinatzea.