Aktore ibilitakoa zara...

      Bai, Basauriko Antzerki Eskolan egin nituen ikasketak. Kazetaritzako 3. maila hastear ginela hasi ginen Basaurin, eta bost urte egin genituen han.

      Aktore bokazioa duzu?

      Ez, ez dakit zergatik sartu nintzen. Baina antzerkiak beti erakarri nau, nahiz eta Soraluzen aukera handiegirik ez eduki antzerkia egiteko.

      Kazetaritza ikasketak burutu zenituen, eta aritu ere aritu izan zara. Horretarako bokaziorik bai?

      Ez, nik kazetaritza aukeratu nuen idaztea asko gustatu izan zaidalako beti, baina ez naiz idazle ona, ez naizelako irakurle ona.

      Ezin dut egia esan entzunda besterik ematen du, bada...

      Hara, apurka-apurka, egin ahala, ikasi egiten da ofizioa...

      Nola sortu zen lan hau? Izan ere, helduentzako idazten duzun lehenengoa da, ezta?

      Tira, moldaketaren bat egin izan dut profesional mailan. Maskaradarekin, adibidez, Nerudaren postaria; Antonio Skarmetaren nobelatik abiatuta moldaketa egin genuen. Bestela, badauzkat idatzita helduentzako testuak, baina gordeta daude. Ezin dut egia esani dagokionez, baneukan gogoa helduentzat zer edo zer idazteko, Gorakada taldearekin egindako Jim Altxor Uhartean eta Robin eta Hood lanen arrakastaren ondoren. Izan ere, uste dut Robin eta Hood baino lehenago idatzi nuela Ezin dut egia esan.

      Lan handia eman zizun halako antzezlan bat idazteak?

      Ez, brastakoan ateratako testua da. Bi aste neuzkan, arratsaldeak baino ez goizez beste lan bat neukalako, eta helduentzako obra bat nahi nuen idatzi. Beraz, ordenagailu aurrean eseri eta hasi egin nintzen. Nik, normalean, ondo pentsatzen dut zer kontatu nahi dudan idazten hasi baino lehenago, baina kasu honetan egin ahala atera zitzaidan, ez nuen aurretiaz planteamendua ondo lotu.

      Gai serioa. Euskarazko antzerkiaren tradizioa gehiago lerratzen ei da komediara...

      Bai. Nik uste dut egile bat oso zinezkoa izan behar dela, Patxok [Telleria] esaten duen moduan. Bere barrutik atera behar duela, benetan komunikatu nahi badu. Edozein arte-hizkuntzatan komunikazioa da oinarria, zuek antzokira zatozte eta har ezazue nik eskaini nahi dizuedan hau. Hori da artista batek egiten duena: ez du gordetzen, erakutsi egiten du.

      Eta zuk zer daukazu barruan?

      Nik antsietate apur bat eduki dut maitasunarenganako, eta hori idatzi dut. Oso zintzoa izan naiz alde horretatik.

      Antzezlana ikusi eta gero, ideia hau geratu zitzaidan: maitasunean sekula ez dago nahi den guztia lortzerik, beti konformatu behar dugu beste zer edo zerrekin. Ezkortasuna?

      Uste dut irakurketa asko egin daitekeela, nik ez dut tesi bat egin nahi izan. Nik planteamendu bat aurkeztu dut, eta uste dut oso erraz ezagutzen dela nik hor diodana. Esan nahi dut lana ikusten duen edozeinek ikus dezakeela hor badagoela egia bat. Baina ez dut mezu potolorik eman nahi izan. Nik asko sinesten dut fantasian eta desioan. Errealitatearen zati dira, eta horregatik obran biak, errealitatea eta desioa, uztartu egiten dira.

      Momenturen batean pentsatu duzu horrek nahasmena sor zezakeela?

      Bai, zalantza hori eduki dut, eta baliteke momenturen batean hala gertatzea, baina ez dut uste askotan gertatzen denik, jendeak testua ondo ulertzen duelakoan nago. Baina ahalegindu egin naiz den-dena ez esaten. Batzuetan, larregi kontatzea ez da ona, eta gutxiegi kontatzea ere ez. Erdiko neurri hori, berriz, ez da erraz lortzen. Eta nik nahiago dut gutxiegi kontatzearren huts egitea gehiegi kontatzearren baino. Hala ere, uste dut obra honetan ez dela ikusleen aldetik hainbeste irakurketa desberdin egiten, ikusle gehienek gauza bera ulertzen dute obra amaieran.

      Idatzi ez ezik, zeuk zuzendu duzu obra. Hasieratik nahi izan duzu hala izatea?

      Ez bereziki. Idatzi nuenean, taularatzeko aukerak bazeudela pentsatu nuen. Lagun baten gomendioz, Santurtziko lehiaketa batera bidali nuen lana, eta baita saria irabazi ere. Dirua eman zidaten, eta argitaratzeko aukera. Jendeak gustuko zuen lana, eta batzuek neuk zuzentzeko esaten zidaten. Bestetik, hainbat taldek agertu zuen obra egiteko interesa, bazekitelako ere diru-laguntza jasoko zutela Santurtzitik. Hor mugimendu batzuk egon ziren, eta ni zain. Horregatik diotsut ez nengoela inoren aurretik neure burua zuzendari jartzeko asmoz. Azkenean, batzuen eta besteen zalantzak zirela-eta, aurrera egitea erabaki nuen.

      Lan honetan isiluneek garrantzi handia daukate, eta horiek nola antzeztuta dauden ikustean igartzen da zuzendaria eta egilea pertsona bera direla...

      Bai, nik badakidalako zergatik dagoen isilunea testuaren zati horretan, eta hori aktoreei azaldu diet. Obra honetan isiltasunak testuak adinako garrantzia dauka, duda barik, edo handiagoa.

      Antzerki serio, kalitatezko, gutxi batzuentzako... etiketak har litzake Ezin dut egia esanek?

      Ez nuke hori pentsatzerik nahi. Gutxi batzuentzat da, antzerkia berez delako gutxi batzuentzat.

      Are gutxiagorentzat, esan nahi nuen...

      Ez du uste, eta emango dut arrazoia: Arriagako irakurketa entzutera etorri zirenek ez zekiten zertara zetozen. Eta 40 urtetik gorako emakume ugari etorri zen, guztien %90 beharbada. Antzerkira sarri etortzen direnetakoak zirela pentsatzen dut, agian antzerki komertziala ikustera etortzen direnak, ez dut uste euskal antzerkiaz asko dakitenik —horrekin ez diot jakitunak ez direnik, edo antzerkian iaioak ez direnik, e?— eta haiek oso gustura egon ziren. Ondoren egin zituzten galderek eta agertu zuten interesak asko poztu ninduten, erakutsi zidatelako testuak badaukala erakartzeko gaitasun hori.

      Antzerki komertziala aipatu duzunez gero, bota egingo dizut gogoan zebilkidan galdera bat, egin ala ez egin duda-mudatan ibili naizena: badago antzerki-zaborrik?

      Bai, bai, noski. Ez dut izenik emango, badaezpada, baina... Dena den, antzerki munduan hainbestekoa da prekarietatea antzerkian dabilen jendea ezin izango dudala kritikatu inoiz. Niretzat heroiak dira gaur egun antzerkian dabiltzanak. Zer edo zer poltsikoratzeko ez dakit zenbat lan egin behar da eta.

Jokin Oregi

 

      Soraluzen jaio zen, 1970ean. Hamasei urte zituela, testu bat bidali zuen Eibarko Narruzko Zezen antzerki taldeak antolatutako lehiaketara. Gaia, antzerkia. Ia ahaztuta zeukanean, irabazi zuela esan zioten.

      Antzerki munduan, hainbat lanetan aritu da aktore eta zuzendari laguntzaile. Nerudaren postaria ere egokitu zuen antzerkirako, Antonio Skarmetaren Ardiente Paciencia eleberritik abiatuta. Gorakada talderako txotxongilo ikuskizun bi idatzi eta zuzendu ditu: Jim Altxor Uhartean eta Robin eta Hood.

      Ikus-entzunezkoen alorrean, aspaldi dabil Pausoka ekoiztetxean lanean. Azken urteetan, eta berak hala eskatuta, egun erdiz besterik ez, “arratsaldeak antzerkiari eskaini ahal izateko”. Hainbat saio eta telesailetan jardun du zuzendari, erredaktore eta are aurkezle ere. Gaur egun, Goenkaleko gidoilari taldean dago.